Düzeltme İşareti

Düzeltme işareti, veya düzeltme imi, inceltme işareti (ˆ) ya da şapka işareti bazı harflerin üstüne gelerek ses değerlerini uzatan ya da incelten bir diyakritik işaret türüdür. Yerine göre kullanıldığı işlev sebebiyle uzatma işareti ismiyle, karıştırılan bir kavram olan inceltme işareti diye de bilinmektedir.
Üzerinde yer aldığı ünlüden önce gelen herhangi bir ünsüz harfi inceltmeye yarar. Kural meydana getirilirken kabul edilen bu yapı genel geçer bir ifade olarak Türkçe dilinde yer almıştır. İnceltme işareti Türkçe, Afrikaanca, İtalyanca, Portekizce, İskoçça, Vietnamca, Slovakça, Rumence, Norveççe, Fransızca, Esperanto, Hırvatça ve Sırpça gibi dillerde ve Japonca ile Farsça'nın Latin harfleri yerine kullanılması da diyakritik işaretlerin başında gelmektedir.

Kullanım alanları


Düzeltme işareti (ˆ) Türkçemizde sadece sesli harflerin üstün yer alır. Harfin bu sayede uzun okunmasına olanark sağlar. Mesela: Hala biçiminde kullanımı (Babanın kızkardeşi anlamında) ile Hâlâ (Sürekli, henüz) birbirinden farklıdır. Teknik bakımdan Türkçe dilinde herhangi bir sesli harfin inceltilmesi mümkün değildir. İnceltme işareti burada sesli harften sonra gelen sessiz harfleri inceltilme yoluna giderek düzeltme yapar. Sesli harflerin hemen üstüne konulması suretiyle yani işaretlenmesiyle hecenin uzamasını sağlayabiliriz. Bu harflerin Alfabetik sıraya göre kullanımında ise kısa olan ünlüler önce gelmektedir.
Mesela alem kelimesi düzeltme işareti bulunan âlem kelimesinden daha önce gelmektedir.

Kullanıldığı harfler


Hafif ince ve uzun bir a sesidir. Kural bakımından bu inceliğin tam olarak anlaşılabilmesi adına biraz uzatılması şarttır. Mesela: Kâğıt, lem gibi.

Û: Hafif uzatılarak okunması gereken ince olan bir u sesidir. Doğru bir biçimde kullanım adına kural itibariyle biraz uzatılması şarttır. Örneğin: Sûni Mûzip.

Î: Uzatılarak okunması gereken ince olan bir i sesidir. Kullanımda İ harfinde yer alan nokta üzerine bu işâret koyulması sonucunda çift noktalama işareti gerektiğinden ve üst üste gelme durumu sebebiyle yalnızca düzeltme işareti kullanılır ve böylece nokta düşer. Örneğin: Mîde, Millî
Ê: Türkçede kullanımı bulunmamaktadır. Uzatılarak okunması gereken ince bir e ünlü sesidir. Özellikle Zazaca ve Kürtçe kelimeler de yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Türkçede yalnızca birkaç kelimede var olmasından ötürü kullanımı pek öngörülmemiştir. Fakat yine de Türkçede bir iki kelimenin telaffuzu ile bir düşünce edinmemizi mümkündür. Örneğin: Nêyzen, Têlif, Mêmur.

Yazılışları aynı fakat anlamları ile okunuşları birbirinden farklı olan kelimeleri birbirlerinden ayırt etmek adına okunuşları uzun yapılan ünlülerin üzerine bu işaret kullanılır. Fakat bu şekilde uzatılarak çıkarılan kelimeler aslında inceltme maksadının yerine getirilmesini sağlamıştır.
  • âşık: aşk içinde yanan kişiye denir.
  • Aşık: eklem kemiği, âşık kemiği kastedilmiştir.
  • âlem: dünya, evren ve acun anlamındadır.
  • Alem: bayrak, cami ve minare kubbelerinin üstünde yer alan hilâl kastedilir.
İki tane istisna örnek ise Katil (Öldürme anlamında) ile kadir (Değer verme anlamında) kelimeleriyle karıştırılma ihtimali olmasına rağmen katil (A uzun okunur) (Öldüren anlamında) ve kadir (A uzun okunur) (Güçlü manasında) kelimelerinin bu işaret kullanılmadan yazılması da oldukça yaygındır.

Nispet i'si


Nispet anlamında kullanılan i ünlüsünün ismin halleriden belirtme hâli ve de iyelik eki ile veya başka bir kelime ile karışabileceği için nispet i'sinin üst kısmına düzeltme işareti koymak gerekir. Mesela:
  • Resmi: "resim"in belirtme hâli anlamında kullanılmıştır. (Şah İsmail'in resmi)
  • Resmî: devletle ilgili ya da devletin olan anlamı vardır. (Resmî kuruluşlar)
Bu bahsettiğimiz karışıklıklar meydana gelmiyorsa düzeltme işareti kullanmaya gerek yoktur. Mesela: iktisadi, insani, hukuki, siyasi gibi.

Nispet i'si olan kelimelere Türkçe olan herhangi bir ek getirildiği zaman düzeltme işaretinde herhangi bir değişiklikler yapılmaz. Örneğin: resmîlik, millîleştirmek gibi.
18.01.2024 22:41:51
Düzeltme İşareti ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.

Sayfayı Düzenle

Düzeltme İşareti Yorumları

Kırmızı sayıyı girin

1 Yorum Yapılmış "Düzeltme İşareti"
Sayın Turan Emir Akın Nice mutlu yaşlar vede sevdiklerinle nice mutlu seneleri Brawl Stars gamestars
Turan Emir Akın . 13.05.2021 01:19:35

Yüzde İşareti

Yüzde işareti, Her dilde kullanılırken, kullanıldığı dile göre öncesinde veya arkasında bulunan ve rakamın yüze bölünebilmesini sağlayan işarete denir. Yü...
Devamını Oku

Ters Soru İşareti

Ters soru işareti (¿), yeryüzünde konuşulan diller aralarında yalnızca İspanyolca'da yer alan bir noktalama işaretidir. Soru işareti (?) cümlesinin başı...
Devamını Oku

Soru İşareti

Soru İşareti, kullanım alanı itibariyle oldukça geniş olan ve yaygın bir şekilde kullanılan bir noktalama işaretidir. İsminden de anlaşılacağı üzere sor...
Devamını Oku

Çift Tırnak İşareti

Çift tırnak işareti, duygu ve düşünceleri daha net ifade etmek, cümlede anlatılmak isteneni vurgu ve ton gibi ifadelerle kolayca anlatmak için kullanılan nok...
Devamını Oku

Ve İşareti

Ve İşareti, dilimizde kullanılmayan, "ve" anlamına gelen "& " şeklindeki logograma ve işareti adı verilir. Kökeni Latince'den gelen bu sembol, Lat...
Devamını Oku

Yıldız İşareti

Yıldız işareti, Asterisk, yıldız imi ya da yıldız işareti ismi verilen işaret, tipografik bir sembol ya da glift şeklindedir. Adını, yıldız şekline olan benz...
Devamını Oku

Denden İşareti

Denden işareti, dilbilgisi yazım kuralları içinde yer alan bir noktalama işaretidir. Bir yazıdaki maddelerin sıralamasında veya bir çizelgede alt alta gelen ...
Devamını Oku

Noktalama İşaretleri Anlamları

Noktalama İşaretleri Anlamları, İlk çağlarda Sümerler tarafından ilk alfabenin kullanılmasından sonra her medeniyet yazının gelişmesi için büyük emekler...
Devamını Oku

Noktalama İşaretleri Etkinlik

Noktalama işaretleri etkinlikleri, genellikle sınava yönelik çalışan öğrenciler ile ortaokul ve lise düzeyindeki öğrencilerin uygulaması gereken ve gene...
Devamını Oku

Eğik Çizgi

Eğik Çizgi, çizgi cümleleri birbirinden ayırmak için saat, tarih ve benzeri imgeleri ayırmak için kullanılan bir noktalama işareti türüdür. Bu noktalama...
Devamını Oku

Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

Noktalama işaretleri konu anlatımı, dil bilgisi kuralları gereğince, yazılardaki anlam kargaşasını ortadan kaldırmak için kullanılan işaretler bütünü demekti...
Devamını Oku

Noktalama İşaretleri

Noktalama işaretleri, Türk dil kurumunca belirlenen duygu ve düşünceleri net ve doğru ifade etmek, cümlelerin yapısını ve duraklama yerlerini belirlemek...
Devamını Oku

Tırnak İşareti

Tırnak İşareti, dilimizde önemli noktalama işaretleri arasında yer alan tırnak işaretinin kullanım alanları da oldukça geniştir. Şimdi bu noktalama iş...
Devamını Oku

Noktalama Kuralları

Noktalama Kuralları, duyguları ve düşünceleri açık ifade etmek için kullanılır. Noktalama kuralları okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak için kullanılır. Sözün...
Devamını Oku

Ünlem İşareti

Ünlem İşareti, ünlem anlamı veren cümlelerden, seslerden sonra konur. Şaşma, küçümseme, alay, güvensizlik anlamı bildirmek için ilgili kelime ya da cümleler ...
Devamını Oku

Ay Yıldız İşareti

Ay Yıldız İşareti, Dünya üzerinde birçok yerde kullanılmış olan ay yıldız işaretinin en basit örnekleri, define haritalarındaki ay yıldız işareti ve Türkiye ...
Devamını Oku

Diyez İşareti

Diyez işareti, bir sesin yarım ton inceltileceğini gösteren nota işaretidir. Yani yanına konulduğu notayı yarım aralık incelten müzik imidir. Diyez; bir müzi...
Devamını Oku

Noktalı Virgül

Noktalı virgül, İşareti (;) bu şekilde yazılır ve bir noktalama işaretidir. Genellikle kendi içerisinde virgül ile ayrılmış grupları birbirinden ayırm...
Devamını Oku

Uzun Çizgi

Uzun çizgi, sık kullanılan noktalama işaretlerinden birisidir. Özellikle karşılıklı olarak yapılan konuşmalar için konuşmanın ya da konuşmacının değişiklik g...
Devamını Oku

Kesme İşareti

Kesme İşareti, özel isimlerin aldığı çekim ekleri ile ayrılır. Büyük harfler ile yapılan kısaltmalar ile rakamların aldığı ekler kesme işareti ile ayrılır. E...
Devamını Oku

 

Popüler İçerik
Yüzde İşareti
Ters Soru İşareti
Soru İşareti
Çift Tırnak İşareti
Ve İşareti
Son Forum Konuları
Yardım Sayfaları
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Ocak - 2024